آزادی دینی از منظر فقه اسلامی

اجرای مناسک دینی و حقِ داشتن پرستشگاه از جمله آزادی‌های انسان در حوزه عقیده و ادیان شمرده شده است. معمولاً پیروان هر دین از طریق اجرای مناسک و تجمع در پرستشگاه علاوه بر تقویت باورهای دینی، حس همبستگی و تعامل اجتماعی را نیز به یکدیگر منتقل می‌کنند. علاوه بر این جنبه تبلیغی اجرای مناسک را نیز باید در نظر داشت. در زمان تسلط یک دین در یک جامعه و حکومت خاص، یکی از پرسش‌هایی که در برابر متدینان به آن دین قرار می‌گیرد میزان آزادی پیروان سایر ادیان در آن جامعه، به‌ویژه در حوزه آیین‌ها و مناسک دینی خاص خودشان، و حق دارا بودن پرستشگاه و اجتماع در آن برای انجام این آیین‌هاست.

در زمان تسلط یک دین در یک جامعه و حکومت خاص، یکی از پرسش‌هایی که در برابر متدینان به آن دین قرار می‌گیرد میزان آزادی پیروان سایر ادیان در آن جامعه، به‌ویژه در حوزه آیین‌ها و مناسک دینی خاص خودشان، و حق دارا بودن پرستشگاه و اجتماع در آن برای انجام این آیین‌ها است.

این پژوهش که در چارچوب فقه و حقوق اسلامی صورت گرفته است، حق آزادی دینی را از سه زاویه مورد بررسی قرار می‌دهد: مباحث حقوقی (به‌ویژه حقوق بشر و حقوق بین‌الملل)، تجربه تاریخی حکومت‌های مسلمان (از دوره پیامبر اکرم تا زمان حاضر)، فتواهای فقهی. سخن از این سه جنبه برای به دست آوردن مبنای نظریات مهم موجود در مورد غیرمسلمانان و حق آزادی دینی آنها در میان فقهاست. در نهایت کوشش شده است بر اساس مبناهای مورد پذیرش فقهی، دیدگاه‌های رایج مورد نقد قرار گیرد و در نهایت به این پرسش پاسخ داده شود که آیا فقه اسلامی امکان همراهی با دیدگاه‌ آزادی دینی پیروان سایر ادیان را دارد.