پیشگفتار

قُلْ یا عِبَادِ الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُمْ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هَذِهِ الدُّنْیا حَسَنَه وَ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَه إِنَّمَا یوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ –  قُلْ إِنِّی أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ الدِّینَ. (زمر، ۱۰ و ۱۱)

تاریخ را با اگرها نمی‌توان نوشت ولی می‌توان آن را به مدد اگرها بهتر فهم کرد. اگر در تابستان ۱۳۹۶ ش. موریانه‌ها رد پایی از خود در کنجی از منزل ما باقی نمی‌گذاشتند، انگیزه‌ای برای گشودن و وارسی بسته‌های کارتنی آکنده از کتاب، جزوه و دفترهای نگاهداری‌شده از سال‌های قبل پدید نمی‌آمد و عکس‌ها و یادداشت‌های گوناگون ذهن و دل مرا به دهه‌های پیش نمی‌برد. این بیست و سه صفحه در چنین فضایی به چشم آمد، دل را به خود مشغول کرد و فکر نشر آن‌ها جوانه زد.

در آن ایام هنوز حکم شگفتِ از دسترس خارج شدن تلگرام صادر نشده بود و صاحب این قلم هم حجره‌ای کوچک در آن بازار واقعی پیام[۱] داشت و متاع خود را در آنجا عرضه می‌کرد؛ این متاع گاه در همان حجره می‌ماند و مخاطبانی ثابت آن را دریافت می‌کردند و گاه به دست مخاطبی بانشاط از همان‌جا به یک یا چند پایگاه اطلاع‌رسانی راه می‌یافت. بر آن بودم که بخش‌هایی از این برگه‌ها را به مناسبت نخستین سالگرد رحلت حضرت آیت الله آقای هاشمی رفسنجانی تغمده الله برضوانه در آن کانال تلگرامی عرضه کنم تا از آنجا به هر جا که بخت یاری کند ره بپوید. به دلیلی که پس از این به آن خواهم پرداخت، بر آن شدم تا از سرکار خانم فاطمه هاشمی[۲]  –  دختر حضرت آیت‌الله  –  کسب اجازه کنم. چند روز بعد آقای فؤاد صادقی  –  از فعالان سیاسی و مرتبط با دفتر مرحوم آیت‌الله آقای هاشمی رفسنجانی  –  از طرف ایشان تماس گرفتند و اظهار داشتند که یادداشت‌ها را دیده‌اند و ارزش آن‌ها را فراتر از عرضه در یک کانال تلگرامی یافته‌اند و بر این اساس پیشنهاد کردند که مجموعه یادداشت‌ها به صورت یکجا و در قالب یک کتاب منتشر شود. این پیشنهاد منطقی و هوشمندانه بود ولی طبعاً تا به دست آمدن فرصتی مناسب، این کار به کنار نهاده شد. این فرصت در مرداد ۱۳۹۷ ش. به چنگ آمد.

این بیست و سه صفحه دست‌نویس مجموعه پرسش و پاسخ‌هایی است که در نیمه اول سال ۱۳۶۱ ش. از سوی شاخه دانش‌آموزی حزب جمهوری اسلامی در اختیار سرکار خانم فاطمه هاشمی قرار می‌گرفت و ایشان پاسخ‌های مرحوم پدرشان حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به صورت صوتی دریافت می‌کردند و پس از پیاده کردن نوار صوتی، آن‌ها را به این صورت در اختیار حقیر برای توزیع در حوزه‌های مقدماتی یا هسته‌های شاخه دانش‌آموزی قرار می‌دادند. کتاب پیش رو، تصویر این بیست و سه صفحه است؛ به‌علاوه متن حروف‌چینی شده آن همراه با ۱۲۰ پی‌نوشت در توضیح برخی مفردات متن و چند پاورقی توضیحی و همچنین مقدمه‌ای در توضیح چیستی، ابعاد و فرایند آماده‌سازی این متن و دیگر اجزای متعارف یک کتاب همچون فهرست مطالب و نمایه و فهرست منابع.

متن دست‌نویس این پرسش و پاسخ‌ها، بیست و سه صفحه در سیزده برگ است. نام کتاب که اشاره به این بیست و سه صفحه دارد، با امید تبرک جستن از بیست و سه سال دوره پیامبری حضرت محمد صلی الله علیه و آله و با الهام از کتاب آن بیست و سه نفر انتخاب شده است تا به صورت نمادین هم خاستگاه دینی حیات اجتماعی آیت‌الله هاشمی به یاد آورده شود و هم نمونه‌ای از آنچه وی همه عمر خویش را بر آن نهاد یعنی با حق زیستن و از اظهار حق نهراسیدن، برجسته شده باشد. کتاب آن بیست و سه نفر دربردارنده خاطرات احمد یوسف زاده از ایام اسارت با محوریت افتخارآفرینی بیست و سه رزمنده نوجوان کرمانی است که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم از همان خطه و هم‌ از تبار همان رزمندگان بود.

بایسته می‌دانم از همه بزرگوارانی که همدلی و همیاری آن‌ها در فراهم آوردن این اثر سهم داشته است، تشکر کنم؛ به ویژه از حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر احمد واعظی رییس محترم دفتر تبلیغات اسلامی که همدلی و وسعت نظرش شوق نشر این کتاب را به اراده نزدیک کرد، آقای مبین خندان که در یافتن برخی منابع با اشتیاق کوشید، آقای دکتر سید علی اصغر سلطانی مدیر زبان‌دان، فرهنگ‌دوست و اندیشه‌ورز نشر لوگوس که با گشاده‌رویی چاپ کتاب را برعهده گرفت و آقای مقدم مهدوی که با حوصله و دقت نظر اثر را به گونه‌ای شایسته ویراست؛ خدایشان اجر دهاد و ارج نهاد.

محسن الویری،  –  ۴ آذر ۱۳۹۷ برابر با هفدهم ربیع الاول ۱۴۴۰ ق.

سالروز میلاد پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و امام صادق علیه السلام

.[۱] «بازار پیام» ابداع استاد گرامی جناب آقای دکتر محسنیان راد و ناظر به نظریه ایشان درباره سازوکار مبادله پیام در آینده چندقطبی جهان است. صفت «واقعی» در اینجا، در واکنش به مجازی خواندن فضای مبادله پیام در شبکه‌های اجتماعی افزوده شده است.

.[۲] خانم فاطمه هاشمی دارای مدرک کارشناسی بیولوژی از دانشگاه شهید بهشتی، کارشناسی ارشد علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی، دکترای امور بین‌الملل از دانشگاه ورشو، مؤلف پنج مقاله و مؤلف مشترک دو کتاب،  دارای سوابق اجرایی متعدد در کشور و فعال درزمینه مراکز درمانی خیریه، مؤسس و رئیس بنیاد امور بیماری‌های خاص از سال ۱۳۷۴ تاکنون و همچنین پایه‌گذار اتحادیه بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی زنان مسلمان در سال ۱۳۷۴ و دبیر کل آن از آن زمان تا کنون است.