«مردان سرسخت»؛ داستان نیم‌قرن از سیر تحولات تلویزیون/ ظهور سبک تازه سریال‌سازی
این مترجم معتقد است که «سریالهای تلویزیونی ثابت کرده‌اند که شیوه روایی منعطف‌‌تر و زمان بیشتری برای شخصیت‌پردازی و بسط داستان دارند و همین باعث می‌شود تولیداتشان به مراتب عمیق‌تر و جذاب‌تر از فیلم‌های سینمایی باشد و مخاطبان بیشتر و متفاوت‌تری را جذب کند.». در ادامه این گفت‌وگو می‌خوانیم:
برت مارتین(روزنامه‌نگار آمریکایی) در کتاب «مردان سرسخت: پشت صحنه یک انقلاب خلاقانه» که به تازگی با ترجمه شما منتشر شده است، در گزارشی جامع به مسیر حضور تلویزیون آمریکا در نیم قرن اخیر و تاثیر آن بر جامعه پرداخته است. درباره این پژوهش تاریخی و تحلیلی توضیح دهید.
پژوهش مارتین عمدتا به فراگیر شدن سریالهای تلویزیونی و رشد چشمگیر کیفیت آن در بازه زمانی ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ می‌پردازد. او مانند بسیاری دیگر از منتقدان و علاقه‌مندان تلویزیون آمریکا، سریال خانواده سوپرانو را به عنوان نقطه آغاز این انقلاب در نظر گرفته است و به همین خاطر کتاب با این سریال شروع شده و با سریال برکینگ بد که به عقیده نویسنده نقطه اوج تمام دستاوردهای عصر طلایی سوم بوده به پایان می‌رسد. بر اساس دسته‌بندی او تلویزیون سه عصر طلایی داشته است؛ عصر طلایی اول همزمان با آغاز برنامه‌سازی تلویزیون شروع شده، عصر طلایی دوم در دهه هشتاد میلادی رخ داده و دو دهه اخیر سومین عصر طلایی تلویزیون بوده است. در عین حال باور دارد که نمی‌توان پایانی را برای این عصر متصور بود و به همین خاطر به سریال‌هایی می‌پردازد که آنها را «نخستین موج سومین عصر طلایی تلویزیون» می‌داند. او در طول فصول مختلف کتاب به دنبال درک و ریشه‌یابی تولد سومین عصر طلایی و دلیل امتداد یافتن و سیر صعودی آن است. در طول این مسیر، او هم میراث هنرمندان نسل‌های پیشین تلویزیون را بررسی می‌کند، هم به تفصیل از دلایل اقتصادی و سیاسی وقوع آن می‌نویسد و هم نشان می‌دهد که چطور پیشرفت بی‌امان تکنولوژی زمینه‌ساز شکل‌گیری چنین انقلابی شده است.
نویسنده برای نامگذاری فصل‌های کتاب از عناوین جالب توجهی استفاده کرده، به این ترتیب اصالت هنری موضوع حفظ شده است. درباره سرفصل‌های کتاب و بخش‌بندی‌های آن بگوئید.
کتاب علاوه بر مقدمه و موخره، سیزده فصل دارد. در فصل نخست تاریخچه کوتاهی از تولد تلویزیون را می‌خوانیم و می‌فهمیم که از همان آغاز، این رسانه مغضوب نویسندگان و روشنفکران بوده است. فصل‌های دوم، چهارم، نیمی از فصل پنج و فصل هشتم به سریال خانواده سوپرانو اختصاص دارد که هم اولین و هم درخشان‌ترین محصول انقلاب سریال‌سازی در تلویزیون آمریکاست. در دیگر فصل‌های کتاب به سریالهای شنود، زیر خروارها خاک، دد وود، نشان، مردان دیوانه و برکینگ بد پرداخته شده است.
برت مارتین با ترکیب گزارشی عمیق و تحلیل‌های فرهنگی و تاریخی، ظهور و عملکرد تلویزیون و تاثیرات آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. از این منظر تا چه میزان می‌توان از آن به عنوان نقطه عطف فرهنگی یاد کرد؟ تاثیرات آن بر جامعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قطعا ظهور سبک تازه سریال‌سازی هم نقطه عطفی فرهنگی به شمار می‌آید و هم می‌توان از آن به عنوان نقطه عطفی در ساختار صنعت سرگرمی‌سازی در ایالات متحده و دیگر نقاط دنیا یاد کرد. از منظر فرهنگی، سریالهای تازه با تابوشکنی نقش تلویزیون را به عنوان رسانه‌ای محافظه‌کار به تاریخ سپردند و باعث شدند این رسانه آینه‌ای شود در برابر زندگی انسان معاصر با همه جنبه‌های خوشایند و ناخوشایندش. از منظر اقتصادی، انقلاب تلویزیون شیوه مصرف محصولات تصویری را دگرگون کرده است. سریالهای تلویزیونی ثابت کرده‌اند که شیوه روایی منعطف‌‌تر و زمان بیشتری برای شخصیت‌پردازی و بسط داستان دارند و همین باعث می‌شود تولیداتشان به مراتب عمیق‌تر و جذاب‌تر از فیلم‌های سینمایی باشد و مخاطبان بیشتر و متفاوت‌تری را جذب کند. از سویی دیگر اقتصاد گسترده سریال‌سازی و ظهور نتفلیکس، محدودیت‌های جغرافیایی را از میان برداشته و باعث شده این الگو در دیگر کشورها تکرار شود. بسیاری از پرطرفدارترین سریالهای چند سال اخیر در خارج از آمریکا و با عوامل بومی تولید شده‌اند. صنعت سریال‌سازی به قدری سودآفرین بوده که بسیاری از غول‌های تجارت مانند اپل و آمازون هم وارد بازی شده‌اند.
با توجه به موضوعی که در کتاب به آن پرداخته شده است، نقش طرز نگاه و نوع روایت در ارائه اثری تحلیلیِ خوش‌خوان و روان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مهم‌ترین دلیلی که باعث خوش‌خوان بودن این کتاب شده، ترکیب اطلاعات مختلف و افزودن وجوه روان‌شناسی و اقتصادی به روایت است. مارتین به جای تمرکز روی یک وجه خاص از این انقلاب، همزمان به وجوه مختلف آن می‌پردازد و اطلاعات تاریخی، اقتصادی و سیاسی جذاب و روشنگری برای مخاطب فراهم می‌کند. در فصولی از کتاب، با زندگی‌نامه‌هایی مفصل و موشکافانه از هنرمندان تلویزیون آشنا می‌شویم و کتاب حال‌‌‌وهوای اثری زندگی‌نامه‌ای را پیدا می‌کند و در فصولی دیگر به گزارش پشت صحنه سریال‌ها و شبکه‌ها می‌پردازد. روایت سیال کتاب و لحن شوخ و شنگ نویسنده موجب شد تا مطالعه مردان سرسخت لذت‌بخش باشد.
از بخش‌های انتقادی کتاب بگوئید.
در مقدمه و فصل نخست انتقادات نویسنده معطوف به چهره‌هایی است که تلویزیون را جدی نمی‌گرفته‌اند و همیشه سینما را رسانه ارزشمندتری قلمداد می‌کردند. در ادامه، به فراخور بحث، گروه‌های متفاوتی مورد انتقاد قرار می‌گیرند، هرچند نویسنده در این موارد بی‌طرف است و صرفا نقدهای دیگران را نقل می‌کند. برای مثال در فصل ششم کتاب که به سریال شنود اختصاص دارد، نقدهای مفصلی درباره جنبه‌های مختلفی از جامعه آمریکا بیان می‌شود.
مخاطبان کتاب «مردان سخت» را بیشتر چه قشری شامل می‌شوند؟
هم تمام کسانی است که سریالهای آمریکایی را تماشا کرده‌اند و نسبت به پشت صحنه آن کنجکاوند و هم خوانندگانی که به مطالعه کتاب‌های ناداستان علاقه‌مند هستند، از مطالعه این کتاب لذت خواهند برد.
از مراحل انتخاب، ترجمه و انتشار این کتاب بگویید.
ترجمه کتاب حدود پنج سال قبل انجام شد و به دلایلی انتشار آن به تعویق افتاد تا بالاخره طلسم کتاب شکست و نشر لوگوس آن را منتشر کرد.
و در پایان کتابی آماده انتشار دارید؟
در حال حاضر مجموعه مقالاتی را درباره تاریخ معاصر ایران ترجمه کرده‌ام که امیدوارم فرصتی برای انتشارش فراهم شود.
درباره کتاب:
کتاب «مردان سرسخت» نوشته برت مارتین، در ۳۴۱ صفحه، به قیمت ۱۵۰ هزار تومان، در قطع رقعی، جلد شومیز، با ترجمه رامین پروین گنابادی و از سوی نشر لوگوس به چاپ رسید.